استاد حوزه علمیه در پاسخ به این پرسش که آیا اگر کسی در شب قدر احیا نگه ندارد در طول سال حوادث ناگواری برای او رخ می‌دهد گفت که این تحلیل ریشه عقلی و نقلی ندارد.
استاد حوزه علمیه در پاسخ به این پرسش که آیا اگر کسی در شب قدر احیا نگه ندارد در طول سال حوادث ناگواری برای او رخ می‌دهد گفت که این تحلیل ریشه عقلی و نقلی ندارد.
به گزارش تابناک همدان، به تصریح قرآن کریم شب قدر از برترین شب‌های سال است و از هزار ماه برتر است. در این شب‌ها به احیا و شب زنده داری، مناجات و نیایش با خدا، استغفار و انابه توصیه شده است. اما اگر کسی این شب‌ها را احیاء نگیرد در طول سال با حوادث ناگواری مواجه می‌شود؟ میزان سخنرانی‌ها و برنامه‌های احیا چه مدت باید باشد؟ در این زمینه گفت وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین رضا محمدی، استاد حوزه علمیه و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انجام شده است که نظر خوانندگان ارجمند را به آن جلب می‌کنیم:
ـ اگر کسی در شب‌های قدر بیدار نباشد و بخوابد مشکلی برایش پیش می‌آید؟ یعنی اتفاقات بدی در سال آینده برایش رخ می‌دهد؟
این موضوع دلیل عقلی و شرعی و علمی ندارد. آنچه مقبول است اینکه احیا نگه‌داشتن این شب‌ها بسیار خوب و مستحب مؤکد است، ولی اینکه اگر کسی احیا نگه ندارد حوادث ناگوار و مصیبتی در طول سال برای او پیش بیاید منطبق با عقل و نقل نیست و علم هم آن را تایید نمی‌کند.
براساس نص صریح سوره قدر، شب قدر از هزار ماه برتر و بهتر است. از امام (ع) پرسیدند که چه چیزی در این شب برتر از هزار ماه است و امام (ع) پاسخ دادند؛ عمل، یعنی اگر نمازی در این شب خوانده شود فضیلت آن از ۳۰ هزار شب بیشتر است. در زمینه برتری این شب بر ۳۰ هزار شب هم نه عقل حرفی برای گفتن دارد و نه تجربه و علم بشری، زیرا موضوع فقط وحیانی است لذا براساس این سوره و روایات، فضیلت این شب از ۳۰ هزار شب بیشتر است.
ـ افراد موفق زیادی در زمینه علم و هنر و امور زندگی و … هستند که شب قدر بیدار نمی‌مانند و بسیاری هستند که شب قدر بیدار می‌مانند و شب زنده‌داری می‌کنند، ولی در سال آینده نتایج و موفقیت مهمی به دست نمی‌آورند. در این باره چه پاسخی دارید؟
ما کلیات این قاعده را قبول نداریم، زیرا افراد بسیار زیادی داریم که اهل عبادت و معنویت و شب‌های قدر هستند و افراد بسیار موفقی در امور مادی، فردی و خانوادگی و اجتماعی هم هستند و از طرفی افراد زیادی هم داریم که پایبند به این مسائل نیستند و زندگی خوبی هم ندارند و در بدبختی زندگی می‌کنند.
مسئله دیگر اینکه باید موفقیت را تعریف کنیم و اینکه هدف از آمدن ما به دنیا چیست؟ آیا این است که خوب بخوریم و بپوشیم و بخوابیم و رفع شهوت کنیم؟ اگر موفقیت را در این امور بدانیم حیوانات هم این کار‌ها را می‌کنند و افرادی هستند که اهل دین و دیانت نیستند و موفقیت بیشتری نسبت به افرادی دارند که اهل عبادت و معنویت هستند. ولی اگر هدف زندگی رسیدن به کمال و انسانیت و آخرت باشد که «و الاخرة خیر و ابقی»، در این صورت افرادی که اهل تکریم شب قدر و قرائت قرآن و خواندن نماز و … نیستند قطعا افراد موفقی هم نیستند و یک زندگی حیوانی مدرن و مرفه و برخورداری دارند، ولی در آخرت قطعا متضرر هستند. برعکس کسانی که اهل عبادت و معنویت هستند ولو اینکه در دنیا در سختی و فشار اقتصادی هم به سر ببرند، ولی قطعا در آخرت افراد موفق و سعادتمند هستند؛ بنابراین ابتدا باید تکلیف و هدف خودمان را مشخص کنیم؛ اگر قرار است صرفا مانند حیوانات زندگی کنیم؛ بله این تحلیل شما درست است، ولی اگر دنیا برای تکامل و کسب علم و معرفت و دود چراغ خوردن و تلاش و کوشش است خوش بودن و عمر به بطالت گذراندن و غرق در اسراف و هوسرانی بودن معنا ندارد.
نکته بعدی اینکه آیا لزوما رفاه مادی به معنای لذت انسانی است؟ به تعبیر دیگر کسی که از نماز شب لذت می‌برد طعم لذت او کجا و لذت کسی که شهوترانی می‌کند کجا؟ باید لذت و برخورداری را تعریف کنیم؛ اگر لذت صرفا لذت از غذا و شهوت باشد باز تحلیل شما نسبتا درست، ولی با این سخن یکی از عرفای بزرگ چه می‌کنیم که وقتی نماز شب می‌خواند می‌فرماید کجایند شاهان عالم تا معنای لذت را بفهمند. لذتی که موقع افطار دارد کجا با این لذات قابل مقایسه است؟ در روایت بیان شده لذتی که برای مؤمن در هنگام افطار وجود دارد برای هیچ کسی نیست و این را تجربه هم کرده‌ایم.
ـ وضعیت غیرمسلمانان در شب‌های قدر چگونه است. آیا آن‌ها از فیوضات محرومند؟
شب قدر برای کسانی است که قدر آن را بدانند وگرنه ممکن است وزر و وبال هم برای آن‌ها باشد؛ مثلا کسی که سرمایه‌ای در اختیار داشته و استفاده نکرده موجب خسران برای او هم هست. حال اگر فرد مسلمان قدر این شب را بداند برای او غنیمت و برتر از هزار ماه است و اگر قدر نداند وسیله غصه و اندوه است و برای غیرمسلمین هم همین وضع وجود دارد.
ـ بیداری در شب قدر مستحب است، اما چرا اینقدر مؤمنان درگیر و مقید به آن شده‌اند در حالی که بسیاری از واجبات را عمل نمی‌کنند و مرتکب گناه هم می‌شوند؟
این‌ها با هم منافات ندارند یعنی نمی‌توان گفت، چون انسان گناه می‌کند و برخی واجبات را انجام نمی‌دهد پس در شب قدر هم عبادت نکند. شب قدر را در جای خود باید قدر بدانیم در عین اینکه تلاش کنیم تا در طول سال هم مرتکب گناه نشویم. چه بسا اگر فرد گنهکار در شب قدر خوب دعا کند از گناه هم نجات پیدا کند و زندگی او خوب شود ضمن اینکه همه زندگی و به خصوص شب قدر فرصتی برای توبه است و می‌تواند سرنوشت انسان را تغییر دهد.
در مجموع این تصور که ما باید پاک پاک باشیم تا شب قدر به عبادت بپردازیم و احیا نگه داریم یا اگر گناه می‌کنیم پس شب قدر هم احیا نگه نداریم تصور باطلی است.
ـ آیا دلیلی برای عزاداری و روضه‌خوانی در شب‌های قدر وجود دارد؟
برخی در این زمینه افراط می‌کنند، اینکه یک ساعت یا دو ساعت به روضه و سینه‌زنی می‌پردازند را قبول نداریم. در شب‌های قدر باید اعمال وارد شده در روایات انجام شود و بهترین عمل هم کسب علم و معرفت و بهترین دعا هم عاقبت‌بخیری است. قرائت نماز هفت قل هو الله یکی از اعمال است و در روایت بیان شده که اگر کسی این نماز را بخواند و ۷۰ بار استغفار کند قبل از آن که از جای خود بلند شود خدا خودش و پدر و مادرش را می‌آمرزد یا ۱۰۰ رکعت نماز و دعای جوشن کبیر در شب‌های قدر وارد است. قرائت برخی سوره‌های قرآن مانند دخان و زمر و … و قرائت هزار مرتبه سوره قدر هم وارد شده است. در کنار این‌ها توسل به اهل بیت (ع) هم خوب است که ایشان را واسطه قرار دهیم تا خدا به خاطر مقام و موقعیت آنان دعا‌های ما را مستجاب کند و این توسل در حد ده دقیقه و ۱۵ دقیقه مطلوب است، ولی اینکه بخش زیادی از مراسم شب قدر را برای مصیبت و روضه بگذاریم درست نیست.
اینکه هنگام خواندن دعای جوشن هم اقدام به روضه‌خوانی شود باز درست نیست و فقط باید دعا‌ها خوانده شود و نماز قرائت شود و توسل هم خوب است. اینکه ما در قرآن سر گرفتن خداوند را به قرآن و ۱۴ معصوم قسم می‌دهیم تا حاجات ما را اجابت فرماید در همین راستاست، ولی اینکه مردم را در بین قرآن به سر گرفتن و موقع رسیدن به نام مبارک هر امام خسته و کوفته نگه داریم و روضه بخوانیم پسندیده نیست و این رسوم مورد قبول نیست و استناد روایی هم ندارد.
ـ وضعیت دیگر فرقه‌های اسلامی درباره شب قدر چیست و آن‌ها چه اعتقادی در این زمینه دارند؟
اهل سنت شب ۲۷ ماه رمضان را شب قدر می‌دانند در صورتی که ما شیعیان برای شب‌های ۱۹، ۲۱ و ۲۳ و شب ۲۳ احتمال بیشتری قائل هستیم و استنادمان هم به روایتی از امام صادق (ع) است. اهل سنت احیا شب ۲۷ ماه رمضان را نگه می‌دارند و حتی ۲۴ ساعت در داخل مسجدالحرام می‌مانند و کسی حق ورود و خروج در این ۲۴ ساعت به مسجد و از مسجد را ندارد.
ـ تأثیر اعمال شب قدر بر زندگی خودمان را چگونه می‌توانیم متوجه شویم؟
اگر دنبال امور تجربی برای سنجش تاثیر احیای شب قدر بر زندگی باشیم درست نیست، اما اینکه اثر دارد قطعا به دلیل آیات و روایات مؤثر است. در سوره قدر آن را برتر از هزار ماه می‌داند و در سوره دخان هم شب قدر را شب مبارکه معرفی می‌کند بنابراین برای کسانی که به آن معتقدند و آن را تکریم می‌کنند مبارک است. البته اینکه حال روحی و معنوی انسان بهتر می‌شود هم به لحاظ علم حضوری قابل مشاهده است.
ـ آیا منبری‌ها و وعاظ توقع مردم از اجابت خواسته‌ها در شب‌های قدر را بی اندازه بالا نبرده‌اند؟ اجابت نشدن درخواست‌ها به دینداری مردم لطمه نمی‌زند؟
اینکه افراط و تفریط وجود دارد درست است و نباید اینگونه باشد، ولی اینکه فقط باید در شب قدر دعا کنیم، این هم ریشه‌ای ندارد، زیرا در روایات بیان شده حتی اگر در شب قدر چیزی برای انسان مقدر شود انسان می‌تواند در روز‌ها و شب‌های دیگر با ابرام و پافشاری بر دعا آن را تغییر دهد، پیامبر (ص) فرمودند: الدعا یرد القضاء ولو ابرم ابراما؛ بنابراین در طول سال دعا به قوت خود باقی است، ولی بودجه انسان در شب قدر تقدیم می‌شود و در طول سال انسان می‌تواند با دعاکردن متمم بودجه را اضافه کند.
ـ آیا در این شب‌ها طلب حاجات مادی هم وارد شده است؟
بله، اشکالی ندارد. پیامبر (ص) فرمودند حتی نمک غذا و بند کفش خود را هم از خدا بخواهید، دعا‌هایی هم برای طلب حاجات مادی و معنوی وجود دارد. خوش‌نیت بودن، استغفار زیاد و خواندن زیاد دعای «یَا خَیْرَ الْمَسْئُولِینَ وَ یَا خَیْرَ الْمُعْطِینَ ارْزُقْنِی وَ ارْزُقْ عِیَالِی مِنْ فَضْلِکَ الْوَاسِعِ فَإِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ» در سجده نماز‌ها هم موجب افزایش رزق و روزی انسان است. از طرفی بهترین دعا در روایت طلب عاقبت بخیری عنوان شده است.
منبع: ایکنا
به گزارش تابناک همدان، به تصریح قرآن کریم شب قدر از برترین شب‌های سال است و از هزار ماه برتر است. در این شب‌ها به احیا و شب زنده داری، مناجات و نیایش با خدا، استغفار و انابه توصیه شده است. اما اگر کسی این شب‌ها را احیاء نگیرد در طول سال با حوادث ناگواری مواجه می‌شود؟ میزان سخنرانی‌ها و برنامه‌های احیا چه مدت باید باشد؟ در این زمینه گفت وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین رضا محمدی، استاد حوزه علمیه و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انجام شده است که نظر خوانندگان ارجمند را به آن جلب می‌کنیم:
ـ اگر کسی در شب‌های قدر بیدار نباشد و بخوابد مشکلی برایش پیش می‌آید؟ یعنی اتفاقات بدی در سال آینده برایش رخ می‌دهد؟
این موضوع دلیل عقلی و شرعی و علمی ندارد. آنچه مقبول است اینکه احیا نگه‌داشتن این شب‌ها بسیار خوب و مستحب مؤکد است، ولی اینکه اگر کسی احیا نگه ندارد حوادث ناگوار و مصیبتی در طول سال برای او پیش بیاید منطبق با عقل و نقل نیست و علم هم آن را تایید نمی‌کند.
براساس نص صریح سوره قدر، شب قدر از هزار ماه برتر و بهتر است. از امام (ع) پرسیدند که چه چیزی در این شب برتر از هزار ماه است و امام (ع) پاسخ دادند؛ عمل، یعنی اگر نمازی در این شب خوانده شود فضیلت آن از ۳۰ هزار شب بیشتر است. در زمینه برتری این شب بر ۳۰ هزار شب هم نه عقل حرفی برای گفتن دارد و نه تجربه و علم بشری، زیرا موضوع فقط وحیانی است لذا براساس این سوره و روایات، فضیلت این شب از ۳۰ هزار شب بیشتر است.
ـ افراد موفق زیادی در زمینه علم و هنر و امور زندگی و … هستند که شب قدر بیدار نمی‌مانند و بسیاری هستند که شب قدر بیدار می‌مانند و شب زنده‌داری می‌کنند، ولی در سال آینده نتایج و موفقیت مهمی به دست نمی‌آورند. در این باره چه پاسخی دارید؟
ما کلیات این قاعده را قبول نداریم، زیرا افراد بسیار زیادی داریم که اهل عبادت و معنویت و شب‌های قدر هستند و افراد بسیار موفقی در امور مادی، فردی و خانوادگی و اجتماعی هم هستند و از طرفی افراد زیادی هم داریم که پایبند به این مسائل نیستند و زندگی خوبی هم ندارند و در بدبختی زندگی می‌کنند.
مسئله دیگر اینکه باید موفقیت را تعریف کنیم و اینکه هدف از آمدن ما به دنیا چیست؟ آیا این است که خوب بخوریم و بپوشیم و بخوابیم و رفع شهوت کنیم؟ اگر موفقیت را در این امور بدانیم حیوانات هم این کار‌ها را می‌کنند و افرادی هستند که اهل دین و دیانت نیستند و موفقیت بیشتری نسبت به افرادی دارند که اهل عبادت و معنویت هستند. ولی اگر هدف زندگی رسیدن به کمال و انسانیت و آخرت باشد که «و الاخرة خیر و ابقی»، در این صورت افرادی که اهل تکریم شب قدر و قرائت قرآن و خواندن نماز و … نیستند قطعا افراد موفقی هم نیستند و یک زندگی حیوانی مدرن و مرفه و برخورداری دارند، ولی در آخرت قطعا متضرر هستند. برعکس کسانی که اهل عبادت و معنویت هستند ولو اینکه در دنیا در سختی و فشار اقتصادی هم به سر ببرند، ولی قطعا در آخرت افراد موفق و سعادتمند هستند؛ بنابراین ابتدا باید تکلیف و هدف خودمان را مشخص کنیم؛ اگر قرار است صرفا مانند حیوانات زندگی کنیم؛ بله این تحلیل شما درست است، ولی اگر دنیا برای تکامل و کسب علم و معرفت و دود چراغ خوردن و تلاش و کوشش است خوش بودن و عمر به بطالت گذراندن و غرق در اسراف و هوسرانی بودن معنا ندارد.
نکته بعدی اینکه آیا لزوما رفاه مادی به معنای لذت انسانی است؟ به تعبیر دیگر کسی که از نماز شب لذت می‌برد طعم لذت او کجا و لذت کسی که شهوترانی می‌کند کجا؟ باید لذت و برخورداری را تعریف کنیم؛ اگر لذت صرفا لذت از غذا و شهوت باشد باز تحلیل شما نسبتا درست، ولی با این سخن یکی از عرفای بزرگ چه می‌کنیم که وقتی نماز شب می‌خواند می‌فرماید کجایند شاهان عالم تا معنای لذت را بفهمند. لذتی که موقع افطار دارد کجا با این لذات قابل مقایسه است؟ در روایت بیان شده لذتی که برای مؤمن در هنگام افطار وجود دارد برای هیچ کسی نیست و این را تجربه هم کرده‌ایم.
ـ وضعیت غیرمسلمانان در شب‌های قدر چگونه است. آیا آن‌ها از فیوضات محرومند؟
شب قدر برای کسانی است که قدر آن را بدانند وگرنه ممکن است وزر و وبال هم برای آن‌ها باشد؛ مثلا کسی که سرمایه‌ای در اختیار داشته و استفاده نکرده موجب خسران برای او هم هست. حال اگر فرد مسلمان قدر این شب را بداند برای او غنیمت و برتر از هزار ماه است و اگر قدر نداند وسیله غصه و اندوه است و برای غیرمسلمین هم همین وضع وجود دارد.
ـ بیداری در شب قدر مستحب است، اما چرا اینقدر مؤمنان درگیر و مقید به آن شده‌اند در حالی که بسیاری از واجبات را عمل نمی‌کنند و مرتکب گناه هم می‌شوند؟
این‌ها با هم منافات ندارند یعنی نمی‌توان گفت، چون انسان گناه می‌کند و برخی واجبات را انجام نمی‌دهد پس در شب قدر هم عبادت نکند. شب قدر را در جای خود باید قدر بدانیم در عین اینکه تلاش کنیم تا در طول سال هم مرتکب گناه نشویم. چه بسا اگر فرد گنهکار در شب قدر خوب دعا کند از گناه هم نجات پیدا کند و زندگی او خوب شود ضمن اینکه همه زندگی و به خصوص شب قدر فرصتی برای توبه است و می‌تواند سرنوشت انسان را تغییر دهد.
در مجموع این تصور که ما باید پاک پاک باشیم تا شب قدر به عبادت بپردازیم و احیا نگه داریم یا اگر گناه می‌کنیم پس شب قدر هم احیا نگه نداریم تصور باطلی است.
ـ آیا دلیلی برای عزاداری و روضه‌خوانی در شب‌های قدر وجود دارد؟
برخی در این زمینه افراط می‌کنند، اینکه یک ساعت یا دو ساعت به روضه و سینه‌زنی می‌پردازند را قبول نداریم. در شب‌های قدر باید اعمال وارد شده در روایات انجام شود و بهترین عمل هم کسب علم و معرفت و بهترین دعا هم عاقبت‌بخیری است. قرائت نماز هفت قل هو الله یکی از اعمال است و در روایت بیان شده که اگر کسی این نماز را بخواند و ۷۰ بار استغفار کند قبل از آن که از جای خود بلند شود خدا خودش و پدر و مادرش را می‌آمرزد یا ۱۰۰ رکعت نماز و دعای جوشن کبیر در شب‌های قدر وارد است. قرائت برخی سوره‌های قرآن مانند دخان و زمر و … و قرائت هزار مرتبه سوره قدر هم وارد شده است. در کنار این‌ها توسل به اهل بیت (ع) هم خوب است که ایشان را واسطه قرار دهیم تا خدا به خاطر مقام و موقعیت آنان دعا‌های ما را مستجاب کند و این توسل در حد ده دقیقه و ۱۵ دقیقه مطلوب است، ولی اینکه بخش زیادی از مراسم شب قدر را برای مصیبت و روضه بگذاریم درست نیست.
اینکه هنگام خواندن دعای جوشن هم اقدام به روضه‌خوانی شود باز درست نیست و فقط باید دعا‌ها خوانده شود و نماز قرائت شود و توسل هم خوب است. اینکه ما در قرآن سر گرفتن خداوند را به قرآن و ۱۴ معصوم قسم می‌دهیم تا حاجات ما را اجابت فرماید در همین راستاست، ولی اینکه مردم را در بین قرآن به سر گرفتن و موقع رسیدن به نام مبارک هر امام خسته و کوفته نگه داریم و روضه بخوانیم پسندیده نیست و این رسوم مورد قبول نیست و استناد روایی هم ندارد.
ـ وضعیت دیگر فرقه‌های اسلامی درباره شب قدر چیست و آن‌ها چه اعتقادی در این زمینه دارند؟
اهل سنت شب ۲۷ ماه رمضان را شب قدر می‌دانند در صورتی که ما شیعیان برای شب‌های ۱۹، ۲۱ و ۲۳ و شب ۲۳ احتمال بیشتری قائل هستیم و استنادمان هم به روایتی از امام صادق (ع) است. اهل سنت احیا شب ۲۷ ماه رمضان را نگه می‌دارند و حتی ۲۴ ساعت در داخل مسجدالحرام می‌مانند و کسی حق ورود و خروج در این ۲۴ ساعت به مسجد و از مسجد را ندارد.
ـ تأثیر اعمال شب قدر بر زندگی خودمان را چگونه می‌توانیم متوجه شویم؟
اگر دنبال امور تجربی برای سنجش تاثیر احیای شب قدر بر زندگی باشیم درست نیست، اما اینکه اثر دارد قطعا به دلیل آیات و روایات مؤثر است. در سوره قدر آن را برتر از هزار ماه می‌داند و در سوره دخان هم شب قدر را شب مبارکه معرفی می‌کند بنابراین برای کسانی که به آن معتقدند و آن را تکریم می‌کنند مبارک است. البته اینکه حال روحی و معنوی انسان بهتر می‌شود هم به لحاظ علم حضوری قابل مشاهده است.
ـ آیا منبری‌ها و وعاظ توقع مردم از اجابت خواسته‌ها در شب‌های قدر را بی اندازه بالا نبرده‌اند؟ اجابت نشدن درخواست‌ها به دینداری مردم لطمه نمی‌زند؟
اینکه افراط و تفریط وجود دارد درست است و نباید اینگونه باشد، ولی اینکه فقط باید در شب قدر دعا کنیم، این هم ریشه‌ای ندارد، زیرا در روایات بیان شده حتی اگر در شب قدر چیزی برای انسان مقدر شود انسان می‌تواند در روز‌ها و شب‌های دیگر با ابرام و پافشاری بر دعا آن را تغییر دهد، پیامبر (ص) فرمودند: الدعا یرد القضاء ولو ابرم ابراما؛ بنابراین در طول سال دعا به قوت خود باقی است، ولی بودجه انسان در شب قدر تقدیم می‌شود و در طول سال انسان می‌تواند با دعاکردن متمم بودجه را اضافه کند.
ـ آیا در این شب‌ها طلب حاجات مادی هم وارد شده است؟
بله، اشکالی ندارد. پیامبر (ص) فرمودند حتی نمک غذا و بند کفش خود را هم از خدا بخواهید، دعا‌هایی هم برای طلب حاجات مادی و معنوی وجود دارد. خوش‌نیت بودن، استغفار زیاد و خواندن زیاد دعای «یَا خَیْرَ الْمَسْئُولِینَ وَ یَا خَیْرَ الْمُعْطِینَ ارْزُقْنِی وَ ارْزُقْ عِیَالِی مِنْ فَضْلِکَ الْوَاسِعِ فَإِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ» در سجده نماز‌ها هم موجب افزایش رزق و روزی انسان است. از طرفی بهترین دعا در روایت طلب عاقبت بخیری عنوان شده است.
منبع: ایکنا
