با گذشت حدود 7 ماه از مصوبه دولت برای افزایش قیمت نان با توجیه جبران هزینه تمام شده تولید، بهبود کیفیت و آزادپزی 20 درصد نانوایی ها هنوز هم نابسامانی قیمت و کیفیت نان گلایه اصلی مردم است.
افزایش قیمت و آزادپزی نانوایی ها مشتریان را با دردسرهای تازه ای برای کشف قیمت و تطابق حجم و کیفیت نان در نانوایی های آزادپز و یارانه ای مواجه کرده است. در واقع آزادپزی، سرپوشی بر تخلف واحدهای صنفی تولید و عرضه نان با آرد یارانه ای شده و از سوی دیگر نانوایی های آزادپز نیز فارغ از هرگونه قیمت مصوب، عرضه نان به قیمت های بالا را با اضافه کردن برخی افزودنی ها در دستور کار قرار داده اند.
گرچه در مصوبه دولت بر آزادپزی تدریجی 20درصد نانوایی ها تأکید شده بود و مسئولان نیز از متوسط 9درصدی آزادپزی نانوایی ها در کل کشور(6درصد فانتزی و 3درصد سنتی) و آزادپزی 21.3درصدی مجموع نانوایی های فانتزی و سنتی در استان تهران خبر می دهند، اما کم و کیف تولید و عرضه نان در استان تهران حاکی از خیز اغلب نانوایی ها برای افزایش قیمت و حرکت به سوی آزادپزی پنهان است. به رغم گفته مسئولان دولتی اکنون ضعف نظارت، افت کمی و کیفی انواع نان سنتی، عرضه چندنرخی نان، رواج آردفروشی و سردرگمی مصرف کنندگان برای دریافت نان با قیمت و کیفیت مصوب از واقعیت های کنونی بازار نان است.
* تشدید نارضایتی از کیفیت و قیمت نان
بررسی های میدانی از برخی نانوایی های آزاد پز و یارانه ای سنتی سطح شهر تهران نشان می دهد که اقدامات دولت برای آزادپزی و افزایش قیمت نان نه تنها منجر به بهبود کیفیت و رضایت مردم از انواع نان سنتی نشده است بلکه اکنون آزادپزی برخی نانوایی ها و عرضه چند نرخی نان، سرمنشأ افزایش تخلفات قبلی در زمینه قیمت و کیفیت این قوت لایموت مردم شده و علاوه بر آن به شکل گیری تخلفات تازه دامن زده است. اغلب مشتریان در صف نانوایی ها، از حجم، کیفیت و قیمت نان های یارانه ای رضایت نداشته اما کیفیت نان آزادپز را در مقایسه با نان یارانه ای بهتر قلمداد می کنند.
*نان یارانه ای چند نرخی
براساس مصوبه دولت نانوایی هایی که آرد سهمیه ای یارانه ای دریافت می کنند، ملزم به عرضه نان با نرخ مصوب، وزن مشخص چانه خمیر و با کیفیت مناسب به مردم هستند اما اکنون کمتر نانوایی سنتی است که با وزن کردن چانه خمیر نان را با وزن مصوب به مردم عرضه کند.
علاوه بر آن مشتریان حق هیچ گونه اعتراضی در مورد کیفیت نان در نانوایی های سنتی یارانه ای را ندارند. با وجود این نابسامانی قیمت وعرضه نان در نانوایی های یارانه ای به اینجا ختم نشده، بلکه برخی نانوایی های سنتی با افزودن کنجد، انواع نان را تا حدود دوبرابر نرخ مصوب به مردم عرضه می کنند.
درحالی که براساس اصلاحیه ابلاغی 23آذر ماه سال گذشته کارگروه استانی نان در تهران، قیمت مصوب هر قرص نان سنگک با وزن چانه خمیر667گرم 800تومان تعیین شده، برخی نانوایی های دارای آرد دولتی در کنار فروش نان سنگک به نرخ مصوب مذکور اما با وزن کمتر، فروش نان سنگک کنجدی با افزودن کنجد به نرخ 1500تومان را نیز در دستور کار قرار داده اند؛ موضوعی که در برخی نانوایی های بربری نیز رایج شده و نرخ 650تومانی مصوب این نوع نان با وزن چانه 600گرمی را به هزار و 200تومان افزایش داده اند اما در سایر انواع نان سنتی مانند تافتون و لواش، کاهش وزن چانه خمیر و کم فروشی رواج بیشتری دارد.
این در حالی است که رئیس کارگروه آرد و نان و معاون برنامه ریزی استانداری تهران در گفت وگو با خبرنگار همشهری با بیان اینکه تعیین نرخ انواع نان با افزودن کنجد یا سایر افزودنی ها را قبول نداریم اعلام کرد، اتحادیه نانوایان اعلام می کند که برخی مردم متقاضی خرید نان با افزودنی ها هستند و مشکلی برای عرضه این نوع نان وجود ندارد.
به گفته نعمت الله ترکی نرخ نان سنگک 800تومانی در نانوایی های یارانه ای با افزودن کنجد با حداکثربین 100تا 200تومان افزایش بیش از هزار تومان نخواهد بود. اگر نانوایی یارانه پز نان سنگک کنجدی را به نرخ 1500تومان عرضه می کند تخلف محرز بوده و مردم نیز باید گزارش دهند. بر این اساس در چند ماه اخیر برخی نانوایی ها به دلیل این تخلف پلمب شده اند.
* آزادپز یا یارانه ای؟!
به نظر می رسد آزادپزی نان نیز نه تنها قادر به رفع مشکلات و کاهش گلایه های مردم از کیفیت و قیمت نان نبوده، بلکه زمینه شکل گیری تخلفات بیشتر در بازار نان را فراهم کرده است چرا که این نانوایی ها فارغ از هرگونه نظارت، نان را به نرخ روز و با کمیت و کیفیت دلخواه به مردم عرضه می کنند. انتظار آن بود که کیفیت و حجم نان در نانوایی های آزادپز با رشد دوبرابری قیمت ها بهبود یابد اما اکنون نه تنها این افزایش قیمت منجر به بهبود کیفیت نان نشده بلکه به دلیل آزادپزی تعداد اندکی از نانوایی ها، هنوز خبری از شکل گیری رقابت در بازار نان سنتی برای افزایش قدرت انتخاب مشتریان نیست.
همچنین برخی نانوایان آزادپز نه تنها با افزودن کنجد، نرخ نان را افزایش داده اند بلکه با عرضه فقط یک نوع خاص نان(کنجدی) قدرت انتخاب را از مشتریان سلب کرده اند. از سوی دیگر برخلاف گفته مسئولان که آزادپزی نانوایی ها در مناطق مختلف کشور، شهرها و روستاها با درنظر گرفتن تعداد و نحوه پراکندگی نانوایی ها و قدرت خرید اقشار مختلف صورت خواهد گرفت، اکنون در برخی مناطق شهر تهران اغلب نانوایی ها آزادپز شده اند به نحوی که در محلاتی با چند هزار نفر جمعیت که دارای یک واحد نانوایی سنگکی، تافتون و بربری هستند، این نانوایی ها نیز آزاد پز شده اند.
همچنین درحالی که به گفته مسئولان مقرر شده بود تا نانوایی های آزادپز با نصب پارچه نوشته مشخص شوند، در برخی از این نانوایی ها خبری از درج این مشخصات نیست.
* رواج پدیده آرد فروشی
تفاوت نرخ نان در نانوایی های یارانه ای و آزادپز، همچنین زمینه رواج پدیده آرد فروشی را فراهم کرده است. نرخ هر کیلوگرم آرد در نانوایی های یارانه ای از 762تا 846تومان براساس درصد 12تا 21درصدی سبوس گیری و تفاوت شدید این نرخ با قیمت آرد آزادپزی، انگیزه لازم برای رواج پدیده آرد فروشی و کاهش تولید نان در نانوایی های یارانه ای را فراهم کرده است چرا که فروش آرد توسط نانوایی های دارای سهمیه یارانه ای به نانوایی های آزاد پز سود مناسبی را نصیب این نوع نانوایی ها می کند.
* شکایت کجا برم؟!
گرچه به گفته مجتبی خسروتاج، معاون بازرگانی داخلی وزیر صنعت بازرسان اصناف، اتحادیه ها، سازمان های صنعت، معدن و تجارت، سازمان حمایت و تعزیرات حکومتی وظیفه نظارت بر تولید و عرضه نان را دارند اما در عمل برخی از این دستگاه های نظارتی وظایف خود به خصوص در نظارت بر نانوایی های آزادپز را محدود و منوط به اعلام شکایت از سوی مردم می دانند.
وجود حدود 4هزار واحد صنفی نانوایی در سطح شهر تهران و تقسیم بندی نانوایی ها به آزادپز و یارانه ای موجب شده تا نظارت بر تولید و عرضه نان به کلافی سردرگم تبدیل شود به نحوی که مشخص نیست در مواردی مانند تخلفات نانوایی های آزادپز در زمینه قیمت، کیفیت یا نصب نکردن پارچه نوشته رسیدگی به این تخلف بر عهده اتحادیه نانوایان است که خود در این زمینه ذی نفع است یا اینکه سایر دستگاه های نظارتی نیز باید بر عملکرد این نانوایی ها نظارت کنند؟
منبع: ايرنا
