به گزارش تابناک : از اينرو در گزارش اين هفته به شايعترين مشکلها و بيماريهاي ارتوپدي در ايران ميپردازيم؛ بيماريهايي که غالبا محصول سبک زندگي غلط هستند.
نقش ژنتيک در بيماريهاي ارتوپدي
ما درحالحاضر اصلا چيزي به نام بيماري ارتوپدي در ايران نداريم. شايد چند بيماري عفوني مانند عفونت زانو و استخوان و... داشته باشيم، اما باز بيماري تلقي نميشود. آن چيزي که ما اکنون در ايران بهعنوان اشکالهاي ارتوپدي داريم، بيشتر مربوط به مسائلي است که انسان درطول زمان پيدا ميکند. مسائل و مشکلهايي که اغلب بهعلت نوع سبک زندگي، ورزشکردن، اضافهوزن و...، زودتر در ايران اتفاق ميافتند.
دکتر غلامعلي عکاشه متخصص ارتوپدي، در اين خصوص ميگويد: شايعترين علتي که بيماران در حوزه غيرتصادفها به ما مراجعه ميکنند، آرتروز(بهويژه آرتروز زانو) است؛ علت اصلي ايجاد آرتروز زانو، تحمل تمام وزن بدن است. اغلب صدمههاي واردشده بهزانو بسيار زياد است، بههميندليل بهسرعت بهسمت آرتروز پيش ميرود. چنانچه وزن فرد زياد، ورزش و تحرکش کم و ميزان چهارزانو و روي زمين نشستن فرد زياد باشد، آرتروز زودتر اتفاق خواهد افتاد.
اين عضو هيئتعالي نظام پزشکي به نقش ژنتيک در بيماريهاي ارتوپدي پرداخته و ميافزايد: درحالحاضر مسئله ژنتيک در بيماريهاي ارتوپدي نقش بسيار اندکي دارند. بعضي از بيماريها نيز مانند دررفتگي لگن و پاچنبري نيز بيشتر فاميلي است؛ همچنين ابتلا به اين بيماري در مقايسه با آرتروز و بروز حوادث، بسيار اندک است.
شايعترين مشکل ارتوپدي در زنان
درد مفاصل زانو، بيشترين درد مفاصل در ميان افراد مختلف بهشمار ميرود که شيوه نشستن روي زمين، برخاستن و همچنين افزايش سن، از عوامل تأثيرگذار بر اين موضوع هستند.
دکتر حسين فراهيني، رئيس بخش آموزشي ارتوپدي بيمارستان رسول اکرم(ص) نيز استئوآرتريت يا آرتروز(ساييدگي مفصل)، دفرميتهها مانند زانوي پرانتزي، ضربدري و ساييدگي کشکک(در جوانها بهويژه خانمها) را شايعترين بيماريهاي زانو در ارتوپدي نام برده و ميگويد: آرتروز شايعترين بيماري ارتوپدي بهحساب ميآيد. بهطور معمول آرتروز در مفصل هيپ يا لگن، زانو و شانه رخ ميدهد که معمولا در خانمها از سن 55سالگي و در آقايان از سن 65سالگي نمايان ميشود؛ درحالحاضر عامل جغرافيايي در آرتروز مفصل کمتر ديده ميشود، اما بيماريهاي تخريب مفصلي بيشتر وابسته به عواملي مانند سن و جنس، شغل(افرادي که داراي کارهاي سنگين هستند)، ژنتيک، زمينههاي فاميلي، نوع تغذيه، بيتحرکي و افزايش وزن و چاقي، دفرميته در اندامهاي تحتاني و فوقاني است.
وي با اشاره به راههاي درماني اين بيماري ميافزايد: تعويض مفصل يکي از راههاي درماني اين بيماري است. اغلب ما براي تعويض مفصل براساس سن و پيشرفت ضايعههاي مفصلي بيمار، تصميم به عمل جراحي ميگيريم. چنانچه آرتروز در مراحل اوليه باشد، اين افراد معمولا با درمانهاي دارويي، فيزيوتراپي، آبدرماني، شنا و استفاده از عصا و تزريقهاي داخل مفصلي درمان ميشوند يا زمان جراحي تعويض مفصلشان به عقب ميافتد؛ اما در مراحل پيشرفته، درمان بيماري تنها تعويض مفصل است. کسانيکه آرتروز پيشرفته در مفاصل زانو و لگن دارند، نبايد دو زانو و چهارزانو بنشينند. همچنين نبايد از پلهها زياد بالا و پايين بروند و در شيب زياد پيادهروي کنند.
مشکلي در کمين خانمهاي جوان
عضو هيئتعلمي دانشگاه علوم پزشکي ايران ادامه ميدهد: بيماريهاي روماتيسمي و آرتريت روماتوئيد(روماتيسم مفصلي) نيز يکي ديگر از ضايعههايي است که بيشتر متوجه خانمها است. اين ضايعههاي تخريبي مفصل بيشتر در سن جواني رخ ميدهد. علامت اوليه درد در دستها، مچدست و گاهي پاها است و گاهي مفصل بزرگ را هم درگير ميکند. مفصل گرفتار بهطور مزمن تخريب خواهد شد و تشخيص باليني و با استفاده از راديولوژي و آزمايش است.
وي در مورد مشکل ساييدگي کشکک زانو(کندرومالاسي) نيز ميگويد: معمولا اين بيماري با درد مزمن با حدود ناواضح در جلوي زانو مشخص شده که اين درد اغلب با نشستن طولاني، راهرفتن روي شيب يا پلکان بدتر ميشود؛ همچنين بيشترين شيوع را در خانمهاي 15 تا 35سال دارد و آسيبشناسي آنها اغلب نامشخص است. در برخي موارد، نرمشدگي يا فيبريلاسيون غضروف مفصلي پوشاننده کشکک وجود دارد. بيماران دچار درد پشت کشککي زانو را ميتوان به دو گروه تقسيم کرد؛ در يک گروه هيچ علت مهمي يافت نميشود، درحاليکه در گروه ديگري شواهدي از بههمخوردن امتداد کشکک وجود دارد. در اين گروه اخير، وجود برخي عوامل، مسئول دررفتگي عودکننده يافت ميشود؛ هرچند ممکن است هيچ سابقهاي از دررفتگي واضح وجود نداشته باشد. درحاليکه علائم اغلب طولانيمدت هستند، اما شديد نيستند و با محدودکردن فعاليتهايي که علائم را تشديد ميکنند و نيز فيزيوتراپي، ميتوان آنها را برطرف کرد.
فراهيني به مشکل پاي پرانتزي(ژنوواروم) يا پاکماني پرداخته و ميافزايد: اين حالت بهصورت رشد غيرطبيعي در اوايل کودکي بروز ميکند و معمولا خودبهخود بهبود مييابد. بهندرت پاکماني ناشي از اختلال رشدي در اپي فيز(استخوان بين سطح مفصلي و صفحه رشد) استخوان درشتني و نيز قسمت فوقاني تنه استخوان درشتني است. همچنين ممکن است براي درمان اين بيماري جراحي لازم باشد.
تصادفها، علت اصلي آسيبهاي ارتوپدي
امروزه بيماريها و آسيبهاي ارتوپدي، باتوجه به بالابودن آمار تصادفها و بروز حوادث طبيعي و غيرمترقبه، جزو پنج بيماري شايع دنيا بهحساب ميآيد که سالانه موجب ناتواني و مرگ ميليونها نفر در سراسر جهان ميشود. معمولا شکستگيهاي ناحيه مچدستوپا، بازو، شانه، لگن، ران و ساعد از مهمترين آسيبهاي ارتوپدي در بين مردم است.
دکتر علي يگانه، جراح و متخصص ارتوپدي نيز در اين خصوص ميگويد: هر شکستگي تا حدي باعث آسيب به بافتهاي نرم مجاور بهخصوص عضلات، عروق خوني کوچک ميشود، اما در اغلب موارد اين صدمهها درطي بهبودي شکستگي خودبهخود بهبود مييابند. گاهي يک شريان مهم صدمه ميبيند که اين صدمه يا توسط عامل ايجادکننده شکستگي بهوجود ميآيد يا بهوسيله لبه تيز جابهجاشده استخوان در زمان آسيب يا پس از آن حادث ميشود. اين عارضه ميتواند عواقب جدي بهدنبال داشته باشد. درواقع ميتواند باعث ازدسترفتن اندام شود، اما خوشبختانه چندان شايع نيست.
اين عضو هيئتعلمي دانشگاه علوم پزشکي ايران ميافزايد: عفونت (بهعلت شکستگيهاي باز)، ديرجوشخوردن، جوشنخوردن، نکروز آواسکولار(مرگ استخواني ناشي از نقصان جريان خون)، کوتاهشدن استخوان در اندامهاي تحتاني، ايجاد آسيبهاي عصبي و تاندوني، خشکي مفاصل(بهدليل چسبندگي) و... نيز از ديگر عوارض شکستگيها محسوب ميشوند.
منبع : هفته نامه امین جامعه