دنیای مجازی که در صفحه نمایشگرها به آن خیره میشویم، خیلی بیشتر از آنچه فکرش را بکنید بر تمام جنبههای زندگی تاثیرگذار است. نمونهاش همین ماجرای «کووید ۱۹».
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، شیوع «کووید ۱۹» همراه شد با رشد فزاینده استفاده از فضای شبکههای مجازی اجتماعی برای ارتباط برقرار کردن. افراد عادی، سلبریتیها و سیاستمداران در روزگار فاصلهگذاری اجتماعی از این شبکههای اجتماعی برای رساندن پیامشان به یکدیگر، پیدا کردن اطلاعات مفید و یا حتی لحظهای فارغ شدن از استرس «شیوع کرونا» استفاده کردهاند.
رشد استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی
وقتی که مردم مجبور شدند برای حفظ سلامت خود و عزیزانشان دوری و دوستی پیشه کنند، بهترین ابزار برای برقرار ماندن رابطه فضای مجازی بود. پس با تکیه به همین دلیل میتوان توقع داشت که استفاده از شبکههای مجازی مشهور چون فیسبوک، توییتر و اینستاگرام و ابزارهای پیامرسانی آنلاین افزایش چشمگیری داشته باشد.
برخی مثل فیسبوک اعلام کردند که در ماه مارس میزان استفاده کاربران از ابزارهای پیامرسانی این بزرگترین شبکه اجتماعی مجازی جهان تا ۵۰ درصد افزایش داشته است. به همین میزان نقش برخی شبکههای اجتماعی برای خبررسانی پررنگتر شد. برای مثال بسیاری از سیاستمداران و هنرمندان سرشناس برای ارتباط با مخاطبانشان از ابزارهای ارتباط زنده در اینستاگرام بهره گرفتند.
شبکههای اجتماعی در مقام سرگرمی
یکی از استفادههای مهم فضای مجازی برای بسیاری از مردم فارغ از چپ و راست، سرگرمی است. در این اقیانوس پهناور بیمرز بسیاری دنبال سرگرم شدن هستند. تصاویر متحرک، کارتونها و جملههای طنزی که مردم از روزهای تیره شیوع میسازند، از پرمخاطبترین محتوای موجود در شبکههای اجتماعی بود.
برخی مواقع این سرگرمیهای شکل چالشهایی که به خود میگرفت که به سرعت شیوعشان در فضای مجازی دست کمی از ویروس کرونای جدید نداشت. چالشهایی که برخی مثل انجام حرکات ورزشی یا چالش شستن دستها با آهنگی خاص برای سلامتی مفید هم بودند.
در این فضا بود که بسیاری از هنرمندان به ویژه بازیگران و موزیسنها با اجراهای متنوع که به صورت رایگان فضای مناسبی برای مردم مشتاق محصولات فرهنگی و هنری فراهم کردند. برخی از این رویدادهای هنری مجازی هم البته به محلی برای جمعآوری کمکهای مردمی بدل شد.
البته همیشه هم قرار نبود که مردم به کارهای سلبریتیها روی خوش نشان دهند. برای نمونه گوینت پالترو، جرد لتو، گال گدوت و ال دیجنرس بابت کارهایشان در فضای مجازی با بازخوردهای منفی زیادی روبهرو شدند. در ماجرای الن دیجنرس او که در خانه قصر مانندش از قرنطینه مینالید و آن را به زندان تشببه کرد به «نابخردی» متهم شد که در خانه ۵۰ میلیون دلاریاش نشسته و خودش را با زندانیانی مقایسه میکند که به ابتداییترین وسایل بهداشتی با مشکل دسترسی پیدا میکنند.
یکی از سلبریتیهای فعال در شبکههای اجتماعی در دوران کرونا تام هنکس بود. او و همسرش به «کووید ۱۹» مبتلا شدند. هنکس از شبکههای اجتماعی برای اطلاعرسانی درباره علائم بیماریاش دوران درمان و دیگر تجربیات دست اولش استفاده کرد.
مکانی برای دریافت اطلاعات مفید
ویروس کرونای جدید که آمد همه غافلگیر شده بودند. هیچکس نمیدانست باید چه کند؟ در این میان در خانه نشستگانی که با اضطراب دنبال اطلاعات بودند، راهی فضای مجازی میشدند. فضایی که مکانی مناسب برای فعالیت نهادهای معتبری مثل سازمان بهداشت جهانی بود تا بهروزترین دادهها درباره بیماری را به اطلاع برساند.
سحنگویان سازمانهای معتبر در سطح کشور و جهان از این پلتفرمها برای ارتباط با مردم استفاده کردند. ارتباطی که به دلیل ماهیت شبکههای اجتماعی آنلاین دو طرفه بود و خاصیت تعاملی آن در دوران شیوع جذابیتی دو چندان پیدا کرده بود.
در این فضای گسترده به مرور پزشکان و متخصصان امر هم فعالتر از پیش شدند و برخی گروههایی تشکیل دادند که در راستای گسترش اطلاعات لازم و درست درباره «کووید ۱۹» فعالیت میکردند. بسیاری از کارشناسان عرصه بهداشت فضای مجازی را عرصهای یافتند که میشود از آن برای آموزش صحیح مردم استفاده کرد. و البته در این میان انتشار تصاویر گوناگون از بیمارستانها و چهرههای کادر درمان با پوشش چند لایه از ماسک و شیلد و دیگر تجیهزات ایمنی در شبکههای اجتماعی علاوه بر نمایش کار بزرگی که انجام میدهند، برای مردم امیدبخش هم بود.
فضایی برای انتشار اخبار نادرست
بر اساس پژوهشی که دانشگاه آکسفورد انجام داده است، میزان مراجعه مردم به موتورهای جستجوی سنتی برای یافتن اطلاعات در حال کاهش است و بسیاری برای دریافت پاسخ پرسشهایشان مستقیم سراغ شبکههای اجتماعی میروند. این روند خطرات خاص خودش را دارد. در دوران شیوع کرونای جدید میزان انتشار اخبار درست و نادرست به اوج رسید، به شکلی که مجله «امآیتی تکنولوژی» آن را نخستین «اینفودمیک واقعی شبکههای اجتماعی» نامید. اینفودمی بر وزن پاندمی اشارهای است که به شیوع گسترده اخباری که در بسیاری موارد هدایتشده به انتشار اطلاعات نادرست و شایعات دست میزدند.
برای نمونه در انگلستان گروهی فیسبوکی با بیش از ۲۷ هزار عضو تشکیل شد که مدام به تولید اطلاعات نادرست درباره ویروس کرونای جدید دست میزد و تکنولوژی «5G» را به بیماری «کووید ۱۹» ربط میداد و به شایعهای دامن میزد که بر اساس آن ویروس کرونای جدید ساخته دست انسان است و از آزمایشگاه بیرون آمده است.
چین هم که فضای مجازیاش در انحصار نرمافزارهای داخلی است، از این واقعه در امان نبود. در آنجا هم اطلاعات نادرست بسیاری دست به دست میشد که گاهی سلامت و جان مردم را به خطر میانداخت، مثل اینکه میتوان از ترکیب وسمه و سرکه برای درمان «کووید ۱۹» استفاده کرد یا اینکه آتشبازی ویروس را در هوا از بین میبرد!
گرچه پیشبینی دوران پسا کرونا دشوار است اما این شیوع بار دیگر بر قدرت عظیم شبکههای اجتماعی و پتانسیلهای ناشناخته آن بار دیگر مهر تایید زد.