هیفاء پردل
منطقه «درهانجیر» به دلیل دارا بودن ارزشهای مختلف زیست محیطی و به
منظور حفظ و حراست از حیات وحش، پوشش گیاهی و تامین امنیت برای بقا و
ازدیاد جمعیتهای جانوری و ممانعت از تخریب در سال 81 به وسعت بیش از ۱۷5
هزار هکتار به عنوان پناهگاه حیات وحش ارتقای سطح و در زمره مناطق چهارگانه
سازمان محیط زیست قرار گرفت. البته این درحالی است که این منطقه از سال
67 نیز به عنوان منطقه شکارممنوع اعلام شده بود.
مجموعه ارتفاعات دره انجیر دارای دره های متعددی است و پناهگاههای
امنی برای حیات وحش منطقه محسوب میشود لذا یکی از مهمترین زیستگاههای
یوزپلنگ آسیایی در استان به شمار میرود.
علاوه بر یوز آسیایی، دیگر گونههای نادر حیاتوحش مانند پلنگ، جبیر،
کاراکال، گربه وحشی، خرگوش و انواع جوندگان نیز در این منطقه زیست می
کنند.
به استثنای مجتمع صنعتی و معدنی چادرملو در نواحی کوهستانی منطقه، مزرعه و
سکونتگاههای خاصی در آن وجود ندارد. البته در مناطق دشتی جاده آسفالته
یزد - طبس و جاده اختصاصی و خطآهن چادملوی شهرستان اردکان از مهم ترین
تعارضات این زیستگاه است.
البته این منطقه بکر و زیبا، این روزها علاوه بر مشکل و چالش خشکسالی که
باعث ایجاد ساختاری شکننده برای گونه های آن شده، به دلیل ایجاد یک جاده
برای توسعه معادن منطقه، دستخوش خطرات و تعرضات زیادی شده است.
محیط زیست استان منکر هرگونه مجوزی برای ایجاد این جاده است و معتقد است که
جاده مذکور به طور غیر قانونی ایجاد شده لذا موضوع را به لحاظ قانونی
پیگیری کرده ولی در نهایت پس از برخورد و محکومیت عوامل این تخلف زیست
محیطی، دادگاه تجدیدنظر رای متفاوتی در این باره صادر کرده است.
ایجاد این جاده خطرات و عواقب جبران ناپذیری برای حیات وحش و زیستگاه مهم
یوزپلنگ آسیایی در استان به دنبال خواهد داشت لذا فعالان محیط زیست،
تشکلهای دوستدار طبیعت و محیط زیست به شدت در این باره نگران هستند.
ایجاد جاده بدون صدور مجوزهای زیست محیطی
معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان با تاکید بر این که جادهها
همواره منشا خطرات زیادی برای حیات وحش و مناطق حفاظت شده بودهاند،
میگوید: این جاده در چند ماه گذشته از سمت بافق به سوی منطقه درهانجیر
برای تردد خودروهای سنگین ایجاد شده است.
«حسن اکبری» میافزاید: برای ساخت این جاده هیچ مجوزی از محیط زیست صادر
نشده بود لذا نیروی انتظامی طبق قانون، خودروها را از این مسیر خارج و با
عوامل تخریب با وجود مقاومتهایی که وجود داشت، برخورد و آنها را به لحاظ
قضایی محکوم کرد.
وی بیان میکند: البته مقاومتهایی که در این باره انجام شد، تخریبهایی
را نیز به همراه داشت و هر چند دادگاه عوامل این تخلف را محکوم کرد ولی در
دادگاه تجدیدنظر، رای متفاوتی صادر شد که محیط زیست در حال پیگیری موضوع
است.
اکبری با تاکید بر این که تاکنون هیچ درخواست رسمی برای ایجاد این جاده از
سوی اداره حفاظت محیط زیست دریافت نشده است، عنوان میکند: منطقه دره
انجیر از مهم ترین زیستگاههای یوز ایرانی است که 15 سال سابقه حفاظتی
دارد و شرایط اکوتوریستی این منطقه بسیار مهم است.
به گفته وی، ایجاد این جاده باید با مجوز محیط زیست استان انجام میشد ولی
عوامل تخریب و ایجاد این جاده اعلام می کنند که هیچ اطلاعی از حفاظت
شده بودن این منطقه نداشتهاند.
وی ادامه میدهد: این جاده برای دسترسی به زون معدنی «D19» ایجاد شده است
اما با وجود راحتتر کردن تردد معدنکاران و خودروهای سنگین معدنی به این
منطقه، میتواند تلفات و خطرات فراوان را برای گونه نادر یوز ایرانی دو
چندان کند.
این مسئول اظهار میکند: ساخت جاده ها، زیستگاههای حیات وحش استان و
کشور را با خطرات جدی مواجه کرده و بیشترین تلفات ناشی از تصادفات جادهای
برای گونههای حیات وحش از جمله یوزپلنگ آسیایی است.
البته فرماندار اردكان در مورد بهرهبرداری از زون معدنی موسوم بهD19 در
این شهرستان و مخالفت محیطزیست، اظهار میکند: این زون معدنی بین 2
شهرستان اردكان و بافق مشترك است و بهرهبرداری از آن به چادملوی اردكان و
چغارت بافق واگذار شده است.
«هادی مقیمی» میگوید: البته اردكان تاكنون اقدامی در رابطه با برداشت و ایجاد راه دسترسی به این منطقه انجام نداده است.
وی در مورد جاده ایجاد شده نیز اظهار میکند: اداره كل حفاظت محیط زیست
شكایتی در شهرستان بافق تنظیم كرده است كه هر چند در دادگاه بدوی شركت مورد
نظر محكوم شده ولی در فرایند تجدیدنظر حكم علیه مدیر عامل این شركت ملغی
شده كه موضوع از طریق واحد حقوقی محیط زیست در حال پیگیری است.
تدوین طرح تفصیلی برای پناهگاه حیات وحش دره انجیر
معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان میگوید: پناهگاه حفاظت شده دره
انجیر از پناهگاههای مهم و استراتژیک استان و شاخصترین زیستگاه یوزپلنگ
آسیایی است و علاوه بر یوزپلنگ آسیایی، گونههای دیگری مانند کاراکال،
جبیر و پلنگ و دیگر گونههای مهم جانوری را در خود جای داده است.
«حسن اکبری» با مهم خواندن پوشش گیاهی این منطقه، میگوید: سابقه حفاظت از این منطقه به 15 سال پیش بازمیگردد.
به گفته وی، این منطقه بکر علاوه بر جاده و توسعه معادن، این روزها با چالش
خشکسالی نیز روبهرو است به طوری که خشکسالی در پوشش گیاهی این منطقه
تاثیر سوئی داشته و برخی گونهها را برای تامین غذا با مشکل مواجه کرده
است.
وی در رابطه با ظرفیت های این منطقه برای گردشگری و طبیعت گردی نیز
عنوان میکند: البته طبیعت گردی و گردشگری نیازمند برنامهریزی و حفاظت
از این منطقه در کنار باز شدن پای انسانها به آن است ولی با این وجود نیز
اکنون گروههای دانشجویی و تحقیق برای بازدید به این منطقه مراجعه
میکنند.
اکبری از تدوین طرح تفصیلی برای این منطقه به تازگی خبر میدهد و اضافه
میکند: تفرج و بازدید از این پناهگاه حیات وحش با ضوابط خاصی انجامپذیر
است.